BANOVINAS – ADMINISTRATIVE UNITS OF KING ALEXANDER I KARAĐORĐEVIĆ AND HIS PERSONAL REGIME
Abstract
One of the main consequences of the King Alexander I Karađorđević’s personal regime was an administrative rearrangement of the state that formed new administrative units called banovinas. Historiography to date has not shed much light on the circumstances under which the banovinas were formed. Studies show that this issue occupied much of the attention of the king and his court, and that the best experts were engaged. At the beginning of the dictatorship, banovinas and their bans were used as a means through which the proclaimed ideology of Yugoslavism would come into being in the form of a single Yugoslav nation. The starting point was to remove national and historical borders between Serbs, Croats, and Slovenes, which were regarded as the culprits behind divisions within the population. Presenting federalization as derived through banovinas as administrative units served to conceal their true function in the process of building a unified state. Following the death of King Alexander I Karađorđević, there was an abundance of support for the idea of banovinas as administrative units and as part of the foundation of the Yugoslav state. After only ten years, the borders of the banovinas, as defined by the September constitution, were changed due to the creation of the Banovina of Croatia. This act annulled all the principles of the 1929 administrative rearrangement. The further fate of the banovinas was determined by the Second World War, in which the Kingdom of Yugoslavia as a state disappeared. Based on an analysis of available archival material, periodicals, memoirs of contemporaries and historiographical publications, the intention of this study is to show how the banovinas, as new administrative units, were used to serve the king’s personal dictatorship. Opinions of the Banovinas as parts of the administrative system are mostly negative. However, in a broader context, they brought progress and prosperity to certain areas of the state.
Downloads
References
Arhiv Jugoslavije (=AJ)
Fond 38, Centralni presbiro Predsedništva ministarskog saveta Kralјevine Jugoslavije
Fond 335, Zbirka Vojislava Jovanovića – Maramboa
Arhiv Vojvodine (=AV)
Fond 126, Kralјevska banska uprava Dunavske banovine, II Upravno odelјenje
Published material:
Avramovski, Ž. Britanci o Kraljevini Jugoslaviji 1921–1930, Beograd: Arhiv Jugoslavije, Zagreb: Globus, 1986.
Manakin, V. Almanah Kralјevine Jugoslavije: IV jubilarni svezak: 1929–1931, Zagreb: Glavno uredništvo Almanaha Kralјevine Jugoslavije: Komisionalna naklada Nadbiskupske tiskare, 1932. (Serbian Cyrillic)
Uredba o ustanovlјenju i ustrojstvu Komisije za uređenje uprave, Beograd: Državna štamparija Kralјevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 1928. (Serbian Cyrillic)
Zapisnici sa sednica Ministarskog saveta Kralјevine Jugoslavije: 1929–1931., priredili Dimić, Lj., Žutić, N., Isailović, B. Beograd: Službeni list SRJ: Arhiv Jugoslavije, 2002. (Serbian Cyrillic)
Memoirs:
Milosavlјević, S. Memoari. Banovanje, (priredili Radmanović, N., Stošić, V., Mačkić, Z.), Banja Luka: Udruženje arhivskih radnika Republike Srpske, 2005. (Serbian Cyrillic)
Popović, D. Sećanja, (priredio Predrag M. Vajagić), Novi Sad: Prometej, 2019. (Serbian Cyrillic)
Živković, P. Sećanja 1903–1946, (priredio Aleksandar Životić), Zaječar: Zadužbina Nikola Pašić, 2016. (Serbian Cyrillic)
Periodicals:
Glas slobode
Jugoslavenski list
Narodna sloboda
Obzor
Policija
Politika
Službene novine Kralјevine SHS/Kralјevine Jugoslavije
Vreme
References:
Alimpić, D. ʻReorganizacija unutrašnje uprave’, Policija, god. XVI, br. 23–24, 1929, 1072–1083. (Serbian Cyrillic)
Babović-Raspopović, S. Kulturna politika u Zetskoj banovini 1929–1941, Podgorica: Istorijski institut Crne Gore, 2002. (Serbian Cyrillic)
Bajin Z. Miroslav Spalajković (1869–1951): biografija, Filozofski fakultet u Beogradu, 2016. (Serbian Cyrillic)
Banovi Kralјevine Jugoslavije: Biografski leksikon, (urednici Pavlović, M., Vajagić, P., Stambolija, N.), Beograd: Insititut za savremenu istoriju: Društvo istoričara Srbije „Stojan Novaković“: Društvo nastavnika istorije Bačke Palanke, 2019.
Bjelica, S. ʻMesto Novog Sada u politici “Nacionalizovanja” Vojvodine 1918–1941.’, Istraživanja, 17, 2007, 107–116. (Serbian Cyrillic)
Čalić Mari, Ž. Istorija Jugoslavije u 20. veku, Beograd: Clio, 2013. (Serbian Cyrillic)
Dimić, Lj. Istorija srpske državnosti: Srbija u Jugoslaviji, knj. 3, Novi Sad: Srpska akademija nauka i umetnosti, Ogranak u Novom Sadu: Beseda:Društvo istoričara Južnobačkog i Sremskog okruga, 2001. (Serbian Cyrillic)
Dobrivojević, I. Državna represija u doba diktature kralja Aleksandra 1929–1935, Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2006.
Dubravica, B. ʻPrimorska banovina u politici upravne podjele Bosne i Hercegovine’, Politička misao, god. 48, br. 4, 2011, 154–172.
Gligorijević, B. Kralј Aleksandar Karađorđević, knj. 2, Beograd: Zavod za udžbenike, 2010. (Serbian Cyrillic)
Grgić, S. Uprava u Savskoj banovini (1929–1939.) – između državnog centralizma i supsidjarnosti (doktorska teza), Sveučilište u Zagrebu Hrvatski studij, 2014.
Jovanović, M. Preuređenje banovina, Beograd: Francusko-srpska knjižara, 1938. (Serbian Cyrillic)
Jovanović, S. ʻSrškićev nacrt Zakona o banovinskoj samoupravi’, Arhiv za pravne i društvene nauke, knj. 37 sv. 4, 1938, 291–293. (Serbian Cyrillic)
Jovanović, V. Vardarska banovina 1929–1941., Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije, 2011. (Serbian Cyrillic)
Jukić, I. Pogledi na prošlost, sadašnjost i budućnost hrvatskog naroda, London, 1965.
Kostić, L. Administrativno pravo Kralјevine Jugoslavije: Ustrojstvo uprave, knj. 1, Beograd: Izdavačka knjižarnica Gece Kona, 1933. (Serbian Cyrillic)
Krbek, I. Upravno pravo: Organizacija javne uprave, knj. 2, Zagreb: Jugoslovenska štampa D. D., 1932.
Krizman, B. ʻTrumbićeva misija uoči proglašenja šestojanuarske diktature’, Historijski pregled, 3, 1962, 176–202.
Ljušić, R. i dr. Vlade Srbije: 1805–2005, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2005. (Serbian Cyrillic)
Machiedo, Mladinić N. ʻIvo Tartaglia, splitski mecena’, Mogućnosti, 43, 1996, 283–293.
Marković, I. ʻO arhitekturi zgrade Kralјevske banske uprave Zetske banovine’, Novopazarski zbornik, 28, 2004, 115–131. (Serbian Cyrillic)
Nikić, F. ʻBanovinske samouprave’, u: Milan Srškić: (1880–1937), Sarajevo: Odbor za izdavanje Spomenice pok. M. Srškiću, 1938, 153–164. (Serbian Cyrillic)
Pavlović, K. Vojislav Marinković i njegovo doba: (1876–1935), knj. 2, London: M. Caplin & Co., 1955.
Petranović, B. Istorija Jugoslavije 1918–1988: Kralјevina Jugoslavija 1918–1941., knj. 1, Beograd: Nolit, 1988. (Serbian Cyrillic)
Petranović, B. Srbija u Drugom svetskom ratu 1939–1945, Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar, 1992. (Serbian Cyrillic)
Petrović, Lj. ʻU potrazi za izmišljenom stvarnošću: jugoslovenski identitet u časopisu Jugosloven 1931–1932’, Istorija 20. veka, vol. 25 br. 1, 2007, 37–56.
Popović, D. Letopis o Vlaovićima, knj. 1, Novi Sad: Agencija „Mir“, 2006. (Serbian Cyrillic)
Radojević, M. Udružena opozicija: 1935–1939, Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1994. (Serbian Cyrillic)
Sretenović, S. ʻFrancusko-srpski odnosi u XIX i XX veku’, Medunarodni problemi, Vol. 61 Issue 4, 2009, 536–558.
______. Francuska i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca 1918–1929, Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2008.
Stanković, Đ. ʻAdministrativna podela Kralјevine SHS’, Istorijski glasnik, 1–2, 1981, 33–46. (Serbian Cyrillic)
Stiplovšek, M. Banski savet Dravske banovine 1930–1935, Ljubljana: Znanstvenoraziskovalni institut Filozofske fakultete, 2006.
Stojkov, T. Opozicija u vreme šestojanuarske diktature 1929–1935, Beograd: Prosveta, 1969.
Stošić, V., Radmanović, N. Banja Luka centar Vrbaske banovine, Banja Luka: Arhiv Republike Srpske: Udruženje arhivskih radnika Republike Srpske, 2019. (Serbian Cyrillic)
Šarac, N. Uspostavljanje šestojanuarskog režima sa posebnim osvrtom na Bosnu i Hercegovinu, Sarajevo: Svjetlost, 1975.
Šimunović-Bešlin, B. Prosvetna politika u Dunavskoj banovini (1929–1941), Novi Sad: Filozofski fakultet, 2007. (Serbian Cyrillic)
Šmid, G. Dravska banovina v drugi polovici tridesetih let in vpliv Slovencev v Kraljevini Jugoslaviji (1935–1941), Maribor: Filozofska fakulteta Univerza v Mariboru, 2018.
Tomić, M. Pravno uređenje Dunavske banovine i koncepti državnopravnog statusa Vojvodine 1929–1941., Beograd: Pravni fakultet u Beogradu, 2016. (Serbian Cyrillic)
Uzunović, N. ʻUloga i saradnja u šestojanuarskom režimu’, u: Milan Srškić: (1880–1937), Sarajevo: Odbor za izdavanje Spomenice pok. M. Srškiću, 1938, 129–142. (Serbian Cyrillic)
Vajagić, P. ʻBansko veće Dunavske banovine’, Rad Muzeja Vojvodine, 59, 2017, 101–117. (Serbian Cyrillic)
______. ʻFormiranje Dunavske banovine’, Spomenica Istorijskog arhiva „Srem“, 8, 2009, 128–145. (Serbian Cyrillic)
______. ʻGradnja Banske palate Dunavske banovine’, Kultura polisa, 39, 2019, 115–131. (Serbian Cyrillic)
______. ʻNovi Sad i banovi Dunavske banovine’, Sveske za istoriju Novog Sada, 17, 2015, 172–190. (Serbian Cyrillic)
______. Banovi Dunavske banovine, Novi Sad: Akademska knjiga; Bačka Palanka: Društvo nastavnika istorije Bačke Palanke, 2016. (Serbian Cyrillic)
