POLISH EMIGRATION IN FRANCE AT THE BEGINNING OF THE TWENTIETH CENTURY
DOI:
https://doi.org/10.19090/i.2017.28.134-146Keywords:
Poles in France in the 20th century, Polish emigration, Polish-French relations, Polish people, France, Poland, history of Poland, history of FranceAbstract
The main aim of the article is an attempt to show the life of Polish emigration in France in the first half of the 20th century and, above all, the circumstances and organization of the trips, the number of people, their distribution within the territory of individual departments, working conditions and the problem of assimilation. In those times, Poles were coming to work in France from the territory of Germany (Westphalia) and from Poland. France was a destination Poles were very keen on and emigrated to on several occasions. On the one hand, France needed workers and, on the other hand, the difficult economic situation prompted Poles to leave their country and look for work outside their borders. The Polish-French convention on emigration and immigration, concluded on 3rd September 1919, played an important role in this matter. It set out the rules that gave grounds for many Poles to leave Poland in the following years. Polish immigration in the 1920s and 30s was of economic nature. Poles chose to work in various branches of heavy industry, primarily in mining, metallurgy, construction, textile and, least profitable, agriculture. They had to get used to the new conditions of life such as learning the language, the culture and mentality of Frenchmen, which was different from Polish. For the first groups of Poles arriving in France, French was a serious problem, yet with each passing year the problem started to fade away. Poles were ambitious and tried to educate their children and young people. Working in France, despite many difficulties, meant an improvement of material conditions for them compared to those in Poland. Compared with the French workers, their position was much worse, their status was significantly lower, they performed physical work, they generally received lower wages, and did not have full occupational rights.
Downloads
References
Alexander, M. S. The republic in danger: General Maurice Gamelin and the politics of French defence, 1933–1940, Cambridge – New York: Cambridge University Press, 1992.
Baranowski, W. Rozmowy z Piłsudskim 1916–1931, Warszawa: „Zebra”, 1990.
Batowski, H. ‘Polityka zagraniczna generała Władysława Sikorskiego, 1939–1943’, Przegląd Polonijny, 2, 1981, 69–87.
______. Agonia pokoju i początek wojny (sierpień – wrzesień 1939), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1969.
Beauvois, Y. Stosunki polsko-francuskie w czasie dziwnej wojny, Kraków: Oficyna Literacka, 1991.
Bettelheim, C. Ekonomika Francji 1919–1954, Warszawa: Polskie Wydawnictwa Gospodarcze, 1955.
Bielecki, R. Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1837. Materiały z archiwów francuskich, Warszawa – Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
Borejsza, J. Emigracja polska po powstaniu styczniowym, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
Brożek, A. Ruchy migracyjne z ziem polskich pod panowaniem pruskim w latach 1850–1918, in A. Pilch (ed.), Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
Bułhak, H. Polska-Francja. Z dziejów sojuszu 1933–1936, Warszawa: Nerition, 2000.
______. Polska-Francja. Z dziejów sojuszu 1922–1939, part I: (1922–1932), Warszawa: Wydawnictwa Fundacji „Historia pro Futuro”, 1993.
Cegarra, M. La mémoire confisquée: les mineurs marocains dans le Nord de la France, Villeneuve-d’Ascq: Presses universitaires du Septentrion, 1999.
Ciałowicz, J. Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921–1939, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
Ciechanowski, J. ‘Generał ostatniej nadziei (Refleksje i uwagi na marginesie ostatnio wydanych prac o politycznej i wojskowej działalności gen. Władysława Sikorskiego)’, Zeszyty Historyczne Paryż, 51, 1980, 178–191.
Cienciała, A. Polska polityka zagraniczna w latach 1926–1939 na podstawie tekstów min. Józefa Becka, Paryż: Instytut Literacki, 1990.
Cooper-Richet, D. Le Peuple de la nuit. Mines et mineurs en France, XIXe–XXe siècles, Paris: Perrin, 2002.
Dominik, E. Charles de Gaulle: polityk i wizjoner, Warszawa: „Trio”, 2001.
Dudziński, H. ‘Les Polonais du Nord, Histoire d’une intégration’, in: A. i Z. Judyckich (eds), Polacy we Francji. Historia i współczesność, Warszawa: CAN, 2004.
Dzwonkowski, R. ‘Geneza i rola przywódczej grupy społecznej w historii polskiej emigracji zarobkowej we Francji (1920–1945)’, Przegląd Polonijny, 3, 1979, 69–82.
______. Śladkowski, W. Polonia francuska, in: Polonia w Europie, ed. by. B. Szydłowska-Cegłowa, Poznań: Polska Akademia Nauk. Zakład Badań Narodowościowych, 1992.
Frey, Y. Polonais d’Alsace: pratiques patronales et mineurs polonais dans le bassin..., Besançon: Presses Univ. Franche-Comté, 2003.
Gmurczyk-Wrońska, M. ‘Polski wrzesień 1939 r. widziany z Paryża’, Dzieje Najnowsze, 2, 2001, 57–78.
______. Polacy we Francji w latach 1871–1914: społeczność polska i jej podstawy materialne, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 1996.
Jabłonowski, M. Anculewicz, Z. Generał Władysław Sikorski. Publicystyka gen. Władysława Sikorskiego na łamach „Kuriera Warszawskiego” w latach 1928–1939, Warszawa: Aspra, 1999.
Janasz, T. Państwo francuskie 1940–1944. Ideologia, organizacja, prawo, Warszawa – Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
Janowska, H. ‘Polonia francuska między pierwszą a drugą wojną światową’, in: M. M. Drozdowski (ed.), Problemy dziejów Polonii, Warszawa – Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
______. Emigracja zarobkowa z Polski 1918–1939, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
Janowska, H. Polska emigracja zarobkowa we Francji 1919–1939, Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 1965.
______. Z dziejów polskiej emigracji robotniczej we Francji w latach 1919–1939, Warszawa: sine nomine, 1960.
Jarosz, D. Pasztor, M. Stosunki polsko-francuskie 1944–1980, Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2008.
Kaczmarek, C. L’emigration polonaise en France après la guerre, Paris: Berger-Levrault, 1928.
Kalembka, S. Wielka Emigracja 1831–1863, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2003.
______. Wielka Emigracja: polskie wychodźstwo polityczne w latach 1831–1862, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1971.
Kołodziej, E. Wychodźstwo zarobkowe z Polski 1918–1939: studia nad polityką emigracyjną II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 1982.
Kornat, M. ‘Józef Beck i polityka „równowagi” międzynarodowej Polski jako mit. Uwagi nad historiografią problemu’, in: I. Stawowy-Kawka i W. Rojek (eds.), Ku zjednoczonej Europie. Studia nad Środkową i Południa Wschodnią w XIX i XX wieku. Rozprawy dedykowane Michałowi Pułaskiemu w 40–lecie pracy naukowej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 124, 1997, 213–225.
Kraszewski, P. ‘Zagadnienie polsko-francuskiej konwencji z 19 IX 1939 roku’, in: M. M. Drozdowski (ed.), Problemy dziejów Polonii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
______. Polska emigracja zarobkowa w latach 1870–1939: praktyka i refleksja, Poznań: Zakład Badań Narodowościowych PAN, 1995.
Kukułka, J. Francja a Polska po traktacie wersalskim (1919–1922), Warszawa: „Książka i Wiedza”, 1970.
Libront, J. Rząd polski na wychodźstwie, Londyn: Polish Government in Exile, 1982.
Łaptos, J. Francuska opinia publiczna wobec spraw polskich w latach 1919–1925, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.
Marton-Domeyko, A. ‘Prasa francuska o wizycie Piłsudskiego w Paryżu w 1921’, Zeszyty Historyczne Paryż, 129, 1999, 216–225.
Mazurowa, K. Europejska polityka Francji 1938–1939, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974
______. Skazani na wojnę, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979.
Micewski, A. ‘Sikorski a opozycja (czyli główny spór w Paryżu i Londynie)”, Więź, 7–8, 1961, 202–207.
Noël, L. Agresja niemiecka na Polskę, elaboration S. Zabiełło, translation M. Zamieńska, Warszawa: „Pax”, 1966.
Pamiętniki Józefa Becka, translated A. Ewert, foreward S. Arski, choice and comments in the text G. Jaszuński, Warszawa: „Czytelnik”, 1955.
Pasztor, M. ‘Polityka Francji wobec Polski w latach 1936–1939’, in: T. Kisielewski (ed.) Droga ku wojnie. Polityka europejska i amerykańska w przededniu II wojny światowej: materiały z sesji naukowej, Bydgoszcz, 7–8 maj 1998, Bydgoszcz: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1999.
______. ‘Polski korpus oficerski w oczach francuskiej misji wojskowej i attachatu wojskowego Francji w Warszawie (1921–1939)’, Mazowieckie Studia Humanistyczne, 1, 1998, 79–101.
______. ‘Sprawy polskie w korespondencji dyplomatycznej francuskich kół wojskowych w latach 1926–1932’, Dzieje Najnowsze, 4, 1994, 41–60.
Pasztor, M. Polska w oczach francuskich kół rządowych w latach 1924–1939, Warszawa: „Dialog”, 1999.
Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej (PSZ) vol. 1: Kampania wrześniowa 1939, part 1: Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną, Londyn: Instytut Historyczny im gen. Sikorskiego, 1951.
Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej (PSZ) vol. 2: Kampanie na obczyźnie, part 2, Londyn: Instytut Polski i Muzeum im gen. Sikorskiego, 1975.
Poniatowska, A. Polacy w Berlinie 1918–1945, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986.
Ponty, J. Les Polonais en France: de Louis XV à nos jours, Monaco: Éditions du Rocher, 2008.
______. Polonais méconnus: Histoire des travailleurs immigrés en France dans l’entre-deux-guerres, Paris: Publications de la Sorbonne, 1996.
Rojek, W. ‘Polacy w diasporze europejskiej w pierwszej połowie XX wieku’, in: S. Sierpowski (ed.), Polska na tle procesów rozwojowych Europy w XX wieku, Poznań: Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2002.
Skowron, J. Chłopcy z Nordu i Pas-de-Calais, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982.
Stefanicka, A. M. Zapomniane listy z Cöetquidan, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2009.
Śladkowski, W. Emigracja polska we Francji 1871–1918, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980.
______. Polacy we Francji, Lublin: „Polonia”, 1985.
Tomaszewski, J. ‘Czynniki wpływające na migracje zewnętrzne ludności w Polsce 1918–1919’, in: C. Bobińska (ed.) Mechanizmy polskich migracji zarobkowych, Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 1976.
Włoszczewski, S. L’établissement des Polonais en France, Paris: Picart, 1936.
Wojciechowski, T. ‘Stosunki polsko-francuskie w raporcie politycznym ambasady RP w Paryżu z 1936 roku’, Słupskie Studia Historyczne, 16, 2010, 231–241.
Wrzesień 1939 w relacjach dyplomatów Józefa Becka, Jana Szembeka, Anthon’yego Drexel-Biddl’ea, Leona Noëla i innych, ed. by A. Skrzypek, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.
Wrzesiński, W. ‘Emigracja polska we Francji i w Niemczech a walka narodu polskiego o niepodległość w latach I wojny światowej’, in: H. Florkowska-Frančić, M. Frančic, H. Kubiak (eds.), Polonia wobec niepodległości Polski w czasie I wojny światowej, Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979.
Wyrwa, T. ‘Wojskowa misja francuska a internowany rząd polski w Rumunii i odbudowa armii we Francji’, Zeszyty Historyczne Paryż, 64, 1983, 223–236.
Zdrada, J. Wielka Emigracja po Powstaniu Listopadowym, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987.
Zgórniak, M. Europa w przededniu wojny. Sytuacja militarna w latach 1938–1939, Kraków: „Księgarnia Akademicka”, 1993.
